13 Οκτωβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης
ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Στις 13 Οκτωβρίου γιορτάζεται κάθε χρόνο η Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης.
Τι είναι η θρόμβωση:
Με το γενικότερο όρο θρόμβωση εννοούμε το σχηματισμό πήγματος αίματος μέσα στις αρτηρίες ή τις φλέβες του σώματος, γεγονός που εμποδίζει τη φυσιολογική κυκλοφορία του αίματος. Ειδικότερα η δημιουργία θρόμβου σε μια φλέβα ,συνηθέστερα των ποδιών, προκαλεί αυτό που ονομάζουμε φλεβική θρόμβωση. Όταν ο θρόμβος από μια φλέβα αποσπαστεί και οδηγηθεί μέσω της κυκλοφορίας στα αγγεία των πνευμόνων, τότε έχουμε την πνευμονική εμβολή που αποτελεί μια επικίνδυνη για τη ζωή κατάσταση.
Η φλεβική θρομβοεμβολική νόσος, δηλαδή η φλεβική θρόμβωση και η πνευμονική εμβολή σαν μια ενιαία νοσολογική οντότητα, είναι υπεύθυνη για 1 στους 4 θανάτους παγκοσμίως .Πραγματικά οι αριθμοί τρομάζουν ,ακόμα και εμάς τους γιατρούς. Κάθε χρόνο στην Ευρώπη 600.000 θάνατοι σχετίζονται με την φλεβική θρομβοεμβολική νόσο. Αποτελεί την πρώτη αιτία ενδονοσοκομειακής θνητότητας καθώς το 60% όλων των θρομβώσεων προκύπτουν κατά την διάρκεια ή αμέσως μετά από νοσηλεία. Η νόσος προκαλεί περισσότερους θανάτους από όσους προκαλούν αθροιστικά ο καρκίνος του μαστού, του προστάτη, το AIDS και τα τροχαία ατυχήματα, που αποτελούν αντικείμενο μεγαλύτερης προβολής και ενημέρωσης .Είναι μια ιδιαίτερα συχνή και θανατηφόρα νόσος αλλά πολλές φορές υποεκτιμημένη από τα συστήματα υγείας, από τους γιατρούς, από το κοινό και από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης.
Επίσης άλλη μια συχνή νόσος που σχετίζεται με την θρόμβωση είναι η κολπική μαρμαρυγή, που είναι ένας κοινός τύπος αρρυθμίας της καρδιάς. Η αρρυθμία αυτή σε συνδυασμό με άλλους ενοχοποιητικούς παράγοντες μπορεί να οδηγήσει στο σχηματισμό θρόμβου αίματος στις καρδιακές κοιλότητες. Εάν ο θρόμβος αυτός αποκολληθεί και μεταφερθεί μέσω των αρτηριών στον εγκέφαλο, αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ένα ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Κάθε έτος 15 εκατομμύρια άνθρωποι στον κόσμο θα υποστούν αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Εκτιμάτε ότι το 15% οφείλετε στην κολπική μαρμαρυγή.
Για αυτό και το φετινό μήνυμα του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Θρόμβωσης είναι: ΣΚΕΨΟΥ ΤΗΝ ΘΡΟΜΒΩΣΗ! ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΠΡΟΛΗΦΘΕΙ!
Οι βασικοί παράγοντες κινδύνου για τη δημιουργία της φλεβικής θρόμβωσης είναι τρεις:
- Η νοσηλεία και παραμονή στο νοσοκομείο για μεγάλο χρονικό διάστημα,
- Μείζονες επεμβάσεις, όπως αρθροπλαστική γόνατος και ισχίου και επεμβάσεις για αντιμετώπιση του καρκίνου.
- Η ακινησία για μεγάλο χρονικό διάστημα (πχ μετά από σοβαρό τραυματισμό και τοποθέτηση γύψου στα κάτω άκρα).
Άλλοι παράγοντες οι οποίοι συμβάλουν στην εμφάνιση της φλεβικής θρόμβωσης είναι η ηλικία άνω των 60 ετών, ατομικό ή οικογενειακό ιστορικό με θρόμβωση, οι χημειοθεραπείες για αντιμετώπιση του καρκίνου και η φαρμακευτική αγωγή με οιστρογόνα (πχ τα αντισυλληπτικά).
Επίσης τα πολύωρα αεροπορικά ταξίδια, η παχυσαρκία η εγκυμοσύνη ή η πρόσφατη γέννα, το κάπνισμα και η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ είναι άλλοι παράγοντες που υπό ορισμένες προϋποθέσεις ή σε συνδυασμό με τους προηγούμενους παράγοντες μπορούν να δημιουργήσουν φλεβική θρόμβωση.
Συμπτώματα της φλεβικής θρόμβωσης:
Συνήθως η φλεβική θρόμβωση εμφανίζεται στα κάτω άκρα. Τα συμπτώματα είναι πόνος ή ευαισθησία στην γάμπα, πρήξιμο και αύξηση της θερμοκρασίας στο πόδι. Σε σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να παρατηρηθεί αλλοίωση στο χρώμα του κάτω άκρου, δηλαδή ερυθρότητα ή κυάνωση.
Αυτά πρέπει να ανησυχήσουν τους ασθενείς και να ζητήσουν ιατρική συμβουλή. Είναι ιδιαίτερα σημαντικό και οι ίδιοι οι ασθενείς να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα αυτά και να σκέφτονται την θρόμβωση γιατί μόνο έτσι μπορούμε να έχουμε έγκαιρη διάγνωση και να προλάβουμε την πνευμονική εμβολή που αποτελεί σοβαρή και επικίνδυνη για την ζωή επιπλοκή . Τα συμπτώματα της πνευμονικής εμβολής περιλαμβάνουν πόνο στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, έντονο βήχα, ταχυκαρδία και πολλές φορές απώλεια συνείδησης.
Είναι ιδιαίτερα σύνηθες , ασθενείς να έχουν τα συμπτώματα στα πόδια για μέρες και να μην τα αναφέρουν καθόλου, σκεπτόμενοι ότι είναι κάτι παροδικό, ότι είναι λόγω κούρασης, ότι θα περάσει με την ανάπαυση και γενικά γιατί ο πόνος στα πόδια είναι κάτι συνηθισμένο και δεν μπορεί να υποκρύπτει κάτι το τόσο σοβαρό. Βεβαίως πόνος ή πρήξιμο στο πόδι, δεν σημαίνει πάντα φλεβική θρόμβωση . Υπάρχουν πολλές παθήσεις που προκαλούν τα ίδια συμπτώματα, όπως μυϊκές θλάσεις, ισχιαλγία ,αρθρίτιδες και άλλα που πολλές φορές μπερδεύουν τον ασθενή αλλά και τον ίδιο τον γιατρό με αποτέλεσμα την καθυστέρηση στην διάγνωση. Για τον λόγο αυτό οι κλινικοί γιατροί πρέπει να έχουν υψηλό βαθμό υποψίας δηλαδή να σκέφτονται την φλεβική θρόμβωση και όπου ενδείκνυται να προβαίνουν γρήγορα στις κατάλληλες διαγνωστικές εξετάσεις.
Διάγνωση:
Η σημαντικότερη διαγνωστική εξέταση είναι το υπερηχογράφημα των φλεβών το οποίο ονομάζεται και Duplex ή Triplex φλεβών. Η εξέταση αυτή διενεργείται σήμερα στην χώρα μας σε αρκετά ιδιωτικά και δημόσια ιατρικά κέντρα από ιατρούς ακτινολόγους ,αγγειοχειρουργούς και άλλους. Απαραίτητη προϋπόθεση όμως για την σωστή υπερηχογραφική διάγνωση είναι η ύπαρξη ενός σύγχρονου έγχρωμου μηχανήματος υπερήχων και η παρουσία κατάλληλα εκπαιδευμένου γιατρού και όχι απλώς με γενική εμπειρία στους υπερήχους.
Το πρόβλημα που παρατηρείται κυρίως στην χώρα μας είναι η δυσκολία άμεσης πρόσβασης στην εξέταση αυτή, στα δημόσια νοσηλευτήρια και ιδιαίτερα στα τμήματα Πρώτων Βοηθειών. Αποτέλεσμα η καθυστέρηση στην διάγνωση, η ταλαιπωρία των ασθενών και η σημαντική αύξηση του κόστους με αχρείαστες νοσηλείες και μεταφορές ασθενών στο Γενικό νοσοκομείο Λευκωσίας. Το επισημάναμε και στην περσινή δημοσιογραφική διάσκεψη για την Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης: είναι απαράδεκτο την σημερινή εποχή, μεγάλα νοσοκομεία όπως της Λεμεσού, της Πάφου , της Λάρνακάς να μην παρέχουν αυτή την συνηθισμένη και άκρως απαραίτητη εξέταση επί 24 βάσεως.
Θεραπεία:
Η βασική θεραπεία είναι η αντιπηκτική αγωγή ,η χορήγηση δηλαδή φαρμάκων με τα οποία ουσιαστικά παρεμβαίνουμε στο μηχανισμό της πήξεως με αποτέλεσμα να σταματά η διαδικασία περαιτέρω δημιουργίας και επέκτασης των θρόμβων. Τα κλασικά, παραδοσιακά φάρμακα είναι οι ενέσεις ηπαρίνης και τα χάπια Warfarin. Είναι δύο καλά δοκιμασμένες και αποτελεσματικές θεραπείες αλλά με κάποια προβλήματα που προκύπτουν και από το γεγονός ότι οι θεραπείες αυτές είναι συνήθως μακροχρόνιες. Τα βασικότερα προβλήματα είναι για τις ενέσεις, ο πόνος και η δυσκολία αποδοχής από τους ασθενείς να υποβάλλονται σε διαδοχικά τρυπήματα και για το warfarin,η ανάγκη επανειλημμένων αναλύσεων για ρύθμιση της δοσολογίας.
Τα προβλήματα αυτά έρχονται να λύσουν σήμερα τα καινούργια αντιπηκτικά φάρμακα που είναι διαθέσιμα και στην Κύπρο τα τελευταία περίπου 5 χρόνια. Αυτά είναι χάπια που χορηγούνται σε σταθερή δόση καθημερινώς, χωρίς να χρειάζονται αναλύσεις για ρύθμιση της δόσης. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι μεγάλες τυχαιοποιημένες μελέτες έχουν αποδείξει την ανωτερότητα τους και λιγότερες αιμορραγικές επιπλοκές, σε σύγκριση με τα παλαιότερα φάρμακα Το δυσάρεστο είναι ότι τα καινούργια αυτά φάρμακα δεν παρέχονται στα δημόσια νοσοκομεία και πάρα πολλοί συμπολίτες μας είτε τα στερούνται είτε αναγκάζονται να επιβαρύνονται με σημαντικό κόστος.
Να αναφέρω επίσης σαν αγγειοχειρουργός ότι τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί και τελειοποιηθεί ενδοαγγειακές επεμβατικές θεραπείες αφαίρεσης των θρόμβων με χρήση καθετήρων, θρομβολυτικών φαρμάκων και συσκευών αναρρόφησης .Οι επεμβατικές αυτές μέθοδοι, που εφαρμόζονται σήμερα ευρέως σε όλα τα μεγάλα κέντρα στις ΗΠΑ και Ευρώπη, δεν υποκαθιστούν βεβαίως την αντιπηκτική αγωγή αλλά την συμπληρώνουν σε περιπτώσεις σοβαρών θρομβώσεων των κάτω άκρων. Στις σοβαρές αυτές περιπτώσεις η χρήση μόνο αντιπηκτικών δεν έχει επαρκές αποτέλεσμα στην διάνοιξη των αποφραγμένων φλεβών με αποτέλεσμα να εμφανίζονται με την πάροδο του χρόνου, προβλήματα, όπως χρόνιο οίδημα και άλγος στο σκέλος ,δερματικές αλλοιώσεις στους αστραγάλους και τελικά επώδυνα έλκη. Αυτά όλα, έχουν σημαντική αρνητική επίδραση στην ποιότητα ζωής και ιδιαίτερα σε νεαρούς ασθενείς. Γιατί όπως αναφέραμε, μπορεί η θρόμβωση να είναι πιο συχνή σε ηλικιωμένους αλλά επηρεάζει πολύ συχνά νεαρά και άτομα μέσης ηλικίας στην πιο παραγωγική τους φάση. Για τον λόγο αυτό πιστεύω ότι η περαιτέρω εξάπλωση των επεμβατικών αυτών μεθόδων στην χώρα μας πρέπει να επιτευχθεί μέσω καλύτερης πληροφόρησης του ιατρικού κόσμου αλλά και των ασθενών ώστε να έχουν το δικαίωμα της επιλογής και της πρόσβασης στις πρωτοποριακές αυτές θεραπείες.
Πρόληψη:
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι τα τελευταία χρόνια έχει επιτελεστεί σημαντική πρόοδος στην πρόληψη, γεγονός που αντανακλάται στην διαφαινόμενη τάση μείωσης των σοβαρών περιστατικών. Αυτό οφείλετε πιθανώς στην καλύτερη ενημέρωση του ιατρικού κόσμου και στην εξάσκηση της τεκμηριωμένης ιατρικής με βάση διεθνή πρωτόκολλα πρόληψης που καλύπτουν πλέον όλες τις ιατρικές ειδικότητες και όλες τις ιατρικές πράξεις. Τα περιθώρια όμως βελτίωσης είναι ακόμα μεγάλα.
Το πρώτο βήμα στην πρόληψη, όπως αναφέρει και το σύνθημα μας είναι να σκεφτούμε τον κίνδυνο της φλεβικής θρόμβωσης και να μην τον υποεκτιμούμε . Και αυτό απευθύνεται και στους επαγγελματίες υγείας αλλά και προς στο ευρύτερο κοινό. Όπως ανάφερα και στην αρχή το 60% των φλεβικών θρομβώσεων σχετίζεται με την νοσηλεία σε νοσοκομείο. Αυτό προκαλεί τουλάχιστον αμηχανία και ερωτηματικά: πως σε ένα προστατευμένο ιατρικό περιβάλλον συμβαίνουν τόσα πολλά και πολλές θανατηφόρα περιστατικά; Επομένως το δεύτερο καθοριστικό βήμα είναι να εντοπίσουμε τους νοσηλευόμενους ασθενείς που βρίσκονται σε αυξημένο κίνδυνο ,με σκοπό να τους δοθεί η κατάλληλη προφύλαξη αλλά και να εφαρμοστούν επιπρόσθετα μηχανικά μέτρα πρόληψης, όπως η χρήση καλτσών διαβαθμισμένης πίεσης και οι συσκευές διαλείπουσας συμπίεσης. Στα περισσότερα σύγχρονα νοσοκομεία εφαρμόζονται τυποποιημένα ερωτηματολόγια που καθορίζουν με αρκετή ακρίβεια τον βαθμό επικινδυνότητας του κάθε ασθενούς, λαμβάνοντας υπόψη στοιχεία από το ατομικό και οικογενειακό ιστορικό, την παρούσα νόσο και το είδος της πιθανής επέμβασης. Η υποχρεωτική καθιέρωση των ερωτηματολογίων αυτών και στα νοσοκομεία μας, δημόσια και ιδιωτικά, θα συμβάλει πιστεύω καθοριστικά στην περαιτέρω μείωση των ενδονοσοκομειακών περιστατικών φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου. Η συγκρότηση επίσης, συμβουλευτικών επιτροπών πρόληψης της θρόμβωσης στα μεγάλα νοσηλευτικά ιδρύματα, θα συμβάλει περαιτέρω στην εφαρμογή και παρακολούθηση των διαδικασιών αυτών.
Εκδηλώσεις και πρωτοβουλίες για την Παγκόσμια Ημέρα Θρόμβωσης:
Έχει προγραμματιστεί δημοσιογραφική διάσκεψη στις 12 Οκτωβρίου και ώρα 11:30 π.μ. στην Δημοσιογραφική Εστία, στην Λευκωσία όπου θα παρουσιαστούν τα νεότερα δεδομένα που αφορούν τη φλεβική θρόμβωση καθώς και τις δράσεις που πρέπει να γίνουν στην χώρα μας με ιδιαίτερη αναφορά στην πρόληψη. Καλούμε τα μέσα μαζικής ενημέρωσης αλλά και όλους τους φορείς και τα πρόσωπα που εμπλέκονται με την νόσο να παρευρεθούν και να μεταδώσουν το μήνυμα ότι η Φλεβική θρόμβωση μπορεί να προληφθεί. Η εκδήλωση τελεί υπό την αιγίδα του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου και συνδιοργανώνεται από την Κυπριακή Εταιρεία Αγγειακής και Ενδαγγειακής Χειρουργικής και το νεοσύστατο Ινστιτούτο Μελέτης και Εκπαίδευσης στην Θρόμβωση και την Αντιθρομβωτική Αγωγή.
Φέτος θα έχουμε την μεγάλη τιμή να παρευρεθεί στην εκδήλωση η Πρώτη Κυρία της Κυπριακής Δημοκρατίας Κυρία Άντρη Αναστασιάδου και την ευχαριστούμε για αυτό ιδιαίτερα, γιατί η κατανόηση και η στήριξη της σε ένα τόσο ευαίσθητο και κρίσιμο θέμα για την υγεία στον τόπο μας, είναι παράδειγμα για όλους.
Επίσης καλούμε όλους να παρακολουθήσουν τις ενημερωτικές εκπομπές στις οποίες θα παρευρεθούν μέλη των εταιρειών μας και να επισκεφτούν την ιστοσελίδα της εταιρείας μας στο www.csves@org όπου παρέχεται αρκετό υλικό, το οποίο με εύληπτο και παραστατικό τρόπο παρουσιάζει τι μπορεί να κάνει ο καθένας από εμάς για να προστατευτεί από την σοβαρή αυτή ασθένεια.
Ινστιτούτου Μελέτης και Εκπαίδευσης στην Θρόμβωση και την Αντιπηκτική Αγωγή:
Με πρωτοβουλία μελών της Κυπριακής Εταιρείας Αγγειακής και Ενδαγγειακής Χειρουργικής έγινε πριν λίγους μήνες ιδρυτική συνέλευση του Ινστιτούτου Μελέτης και Εκπαίδευσης στην Θρόμβωση και την Αντιπηκτική Αγωγή με συμμετοχή ιατρών από πολλές ειδικότητες και από όλη την Κύπρο. Σκοπός είναι να αποτελέσει ένα κοινό φορέα όπου επαγγελματίες διαφόρων ιατρικών και παραϊατρικών ειδικοτήτων θα μπορούν να αναπτύξουν συντονισμένες δραστηριότητες αναφορικά με την θρόμβωση. Μεγάλη βοήθεια και συνεργασία είχαμε για την ίδρυση του Κυπριακού ινστιτούτου από το αντίστοιχο Ινστιτούτο της Ελλάδος το οποίο δραστηριοποιείται με μεγάλη επιτυχία τα τελευταία χρόνια. Με την σκέψη ότι η θρόμβωση δεν αποτελεί πάθηση που αφορά μια ειδικότητα και ούτε μια συγκεκριμένη κατηγορία ασθενών φιλοδοξούμε το Ινστιτούτο να αγκαλιάσει το σύνολο των επαγγελματιών υγείας που ασχολούνται με τον τομέα αυτό. Στους άμεσους στόχους του ινστιτούτου είναι η διοργάνωση συνέδριου με διεθνή συμμετοχή για την παρουσίαση των τελευταίων εξελίξεων στην θρόμβωση και την αντιπηκτική αγωγή, η διοργάνωση εκπαιδευτικών σεμιναρίων, η εισήγηση εθνικών στρατηγικών πρόληψης προς τους αρμόδιους φορείς και η εκπόνηση μελετών καταγραφής του προβλήματος στην Κυπριακή πραγματικότητα.
Δρ. Στυλιανός Παπάς
Αγγειοχειρουργός
Πρόεδρος Κυπριακής Εταιρείας Αγγειακής
και Ενδαγγειακής Χειρουργικής